Utanarak itiraf ediyorum ki ARTER’deki sergiyi gezene kadar Füsun Onur’u tanımıyordum. Birkaç haftadır kapısından geçip gittiğim sergiye nihayet geçen hafta uğrayabildim ve çok geç de olsa böyle bir kadın sanatçının varlığına vakıf oldum. Şimdi benim ayıbımı bir kenara koyacak olursak, karşıma çıkan şeyin beni ne kadar şaşırttığını belirtmek isterim. ‘‘Aynadan İçeri’’ de gördüğüm çalışmalar bugüne dek gördüğüm hiçbir şeye benzemiyordu. Füsun Onur gerçekten çok sıra dışı bir karaktermiş, bende kalan ilk duygu bu oldu gezinirken. Belki bu sergiyi Kanadalı bir sanatçı açmış olsa bu denli şaşırmazdım. Türkiye’de hiç rastlamadığım özgünlükte işlerle doluydu galeri! Hatta biyografisine göz atana dek Onur’un çok genç bir sanatçı olduğunu düşündüm.
Şimdi benim gibi cahiller için ufak bir Füsun Onur 101 yapalım: 1938 yılında doğan sanatçı, Üsküdar Amerikan Kız Koleji’nde eğitim görüyor. 1957’de İstanbul Devlet Sanatlar Akademisi Heykel Bölümü’nden mezun oluyor. Ardından Amerika’da eğitim için burs veren Fullbright sınavına giriyor, jüriye ‘‘kendimi bulmak istiyorum’’ diyerek gitmeye hak kazanıyor (Yılmaz, 2008). 1967’ye kadar Maryland College of Art’da çalışmaya devam ediyor. Daha sonra Türkiye’ye dönüyor. Ancak burada ne kadar kıymeti biliniyor çok tartışmalı, çoğu zaman işleri reddediliyor bazen de dalga geçiliyor. Bugün bile kavraması zor olan işleri var bana göre. Kim bilir 70’lerde nasıl yorumlanıyordu üretimleri, pek tahayyül edemiyorum açıkçası. Serginin Füsun Onur’u daha iyi tanımak isteyenler için bir de sürprizi var, sanatçının tüm üretimini gerçekleştirdiği Kuzguncuk’daki evi ve atölyesi Ali Kazma’nın kamerasından ARTER’in en alt katında izlenebilir.
Aynadan İçeri retrospektif bir sergi değil, kronolojik ya da tematik bir düzeni de yok. Sergi adını Lewis Carroll’ın Alice’in başka bir masalını anlatığı Through the Looking Glass kitabından almış. Küratör Emre Baykal’a göre sergide doğrudan bir referans yok Carroll’un kitaplarına ancak bir duygu ortaklığı var (Emre Baykal, 2014). Tıpkı Alice’in kedisi ile bir aynadan geçerek dünyanın tam tersi olan bir boyutta maceralara atılması gibi siz de serginin girişinde bulunan Aynalı Labirent ile sanatçının evrenine adım atacaksınız.
Aynadan İçeri, 1960’lardan beri aktif olarak çalışan sanatçının çeşitli dönemlerinden seçilmiş eserlerden oluşuyor. Bazı eserler yeniden üretilmiş, kimisi sadece kâğıt üzerindeyken bu sergi için hayata geçirilmiş. Mesela Pembe Bot böyle bir çalışma ve Füsun Onur’un ilk video çalışması.
Yalnız tam burada belirtmek istediğim bir husus var sergiye ilgili, hani modern sanatı severim ve ilgilenirim diyenler için bile zorlayıcı bir sanatçı var karşımızda. Onur’a dair bir şey bilmeden hiç anlamlandıramayacağınız, tamamen sezgisel olarak üretilmiş çalışmalar ile karışılacaksınız ARTER’e gittiğiniz vakit. Genelde soyut olarak nitelendirilebilecek çalışmalar fakat kesinlikle belirsiz işler değil bunlar, hatta tam tersi yansıtmak istediği duygunun yahut fikrin tüm köşelerini ince bir keskinlikle hissettirebiliyor size. Tıpkı kitapta Kumkuma’nın Alice’e dediği gibi: ‘‘Ben bir kelimeyi kullandığımda, o sadece benim seçtiğim manaya gelir. Ne daha eksiğine ne de daha fazlasına…’’ (Carroll, 2001). Onur’un çalışmaları da aynen böyle işte, sanatçının ruhunun her köşesinin bir aynadan yansıması gibi yansıyor size, ne eksiği var ne de fazlası.
Benim tavsiyem sergiyi gezmeden önce sanatçının kişisel tarihi hakkında okumanız faydalı olacaktır. Ancak mutlaka zaman ayırın bu sergiye, gezin ve düşünün derim üzerine. Şimdiden iyi eğlenceler dilerim.
Kaynakça
Carroll, L. (2001). Aynanın İçinden: Alice Harikalar Ülkesinde İkinci Kitap. İstanbul: Can Yayınları.
Emre Baykal, F. O. (2014, Haziran). Yaklaş ve Aynadan İçeri Gir. İstanbulArtNews. (Ö. Altunok, Röportajı Yapan)
Yılmaz, A. N. (2008, Aralık). Türk Heykelinde Bir Öncü Sanatçı: Füsun Onur. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat ve Tasarım Dergisi, s. 206.
- André Manoukian Quartet @Fransız Sarayı Bahçesi/ 10 Temmuz 2015 - 4 Temmuz 2015
- “Onlar” İpek Duben @SALT Galata / 28 Nisan – 28 Haziran - 3 Mayıs 2015
- Tiyatro Alesta Nisan 2015 Programı - 2 Nisan 2015
